Kök Hücre Nedir? Tedavi İçin Hangi Kök Hücreler Kullanılır?
Bilim insanları, aşağıda belirtilen iki fonksiyonu da yapabilen hücreleri ‘kök hücre’ olarak tanımlıyor:
Kendini yenileme
Kök hücreler hem vücutta hem de laboratuvarda bölünebilir ve kendilerini çoğaltabilir. İnsan dokusundan az miktarda kök hücre toplanabilir ve daha sonra bir laboratuvarda çoğaltılabilir.
Farklılaşma
Kök hücreler farklı hücre tiplerine dönüşebilir. Örneğin, bir kök hücrenin bir kan hücresine, kemik hücresine veya kıkırdak hücresine dönüşmesi mümkündür.
Bebekler, embriyo hücresi adı verilen tek bir kök hücreden gelişir. Bilim insanları, kök hücrelerin vücudun bir yaralanma sonrası iyileşme gibi hasarlı hücreleri onarma yeteneği için gerekli olduğuna inanıyor.
Tedavide kullanılan en yaygın kök hücre tipi mezenkimal kök hücrelerdir.
Mezenkimal Kök Hücreler
Bazen yetişkin kök hücreler olarak da adlandırılan mezenkimal kök hücreler, yağ, kemik veya kıkırdak hücreleri gibi kas-iskelet hücrelerine dönüşme potansiyeline sahiptirler. Birçok araştırmacı, mezenkimal kök hücrelerin, artrit nedeniyle hasar görmüş kıkırdağı ve diğer dokuları tamir etme ve yenileme potansiyeline sahip olduğuna inanmaktadır.
Mezenkimal kök hücreler genellikle hastanın yağ dokusundan, kanından veya kemik iliğinden toplanır.
Adipoz (yağ) kök hücreleri
Yağ dokusu kök hücreler içerir. Adipoz kök hücre kullanan algoloji uzmanları, hücreleri ameliyat veya liposuction kullanarak toplamaktadır. Bazı doktorlar infrapatellar yağ yastığı adı verilen dizin altındaki ve arkasındaki küçük yağ yastığından alınan kök hücreleri kullanmayı tercih ederler.
Periferik kan kök hücreleri
Kan dolaşımında bulunan bu kök hücreler normalde olgunlaşmamış kan hücreleri olarak kabul edilir, ancak kıkırdak hücreleri de dahil olmak üzere diğer hücre türlerine dönüşme potansiyeline sahiptirler.
Kemik iliği kök hücreleri
Kemik iliği kök hücreleri en çok araştırılmıştır ve kıkırdak hücrelerine dönüşmek için en iyi potansiyele sahip oldukları kabul edilmektedir. Bu hücreleri elde etmek için, doktor genellikle özel bir iğne ve şırınga kullanarak hastanın pelvik kemiğinden kemik iliği alır. Buna kemik iliği aspirasyonu denir.
Hasat edildikten sonra, bu hücreler:
- Laboratuvarda kültürü alınır, veya
- Konsantre bir çözelti halinde işlenir
Bir başka mezenkimal kök hücre türü de umblikal kord kök hücreleridir. Umblikal kök hücreleri, yenidoğanın göbek kordon kanından toplanabilir ve ihtiyaç duyulana kadar dondurulabilir. Ayrıca bazı kök hücre uzmanları, kas-iskelet sistemi yaralanmalarının kordon kök hücreleriyle tedavi edilmesinin etkili olduğunu düşünmekteler. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Diğer Kök Hücre Türleri
Mezenkimal kök hücreler, tek kök hücre türü değildir. Ancak diğer kök hücre türleriyle karşılaştırıldığında en fazla vaat ve en az riske sahip görünüyorlar. Örneğin bazı uzmanlar, embriyonik kök hücrelerin ve indüklenmiş pluripotent kök hücreler olarak adlandırılan ve laboratuvarlarda geliştirilebilecek başka bir kök hücre türünün, iyi huylu tümörlere neden olma veya hastada istenmeyen bir bağışıklık tepkisini tetikleme potansiyeline sahip olabileceğini düşünmekteler.